Yûsuf Has Hâcib: Kutadgu Bilig

a. Hazırlık

Ögdülmiş, uyumak üzereyken bir ulak gelerek Odgurmış’ın rahatsızlandığını haber verir. Bunun üzerine Ögdülmiş, sabah atına binerek kardeşinin yanına gelir. Odgurmış, kardeşine gördüğü bir rüya sayesinde ölüm vaktinin yaklaştığını bildiğini söyler. Ögdülmiş ise her insanın rüya görebileceğini söyleyerek ona rüya tabirinin nasıl yapıldığını anlatır.

b. Rüya

Odgurmış rüyasında, elli basamaklı, yüksek ve enli bir merdiven görür. Bu merdivenden yukarıya çıkar. Son basamağa geldiğinde dönüp çıktığı basamakları sayar. Burada, bir atlının ona uzattığı suyu içer. Havaya yükselerek, göğe uçar ve gözden kaybolur.

c. Tabir

Ögdülmiş, kardeşinin rüyasının iyi ve güzel olduğunu izzet ve itibarının yükselerek dünya malından nasibinin artacağını, uzun bir ömre sahip olacağını, arzularına ulaşacağını söyler. Odgurmış, ise rüyasını ömrünün sona erdiğini, ölüm vaktinin yaklaşmasına delâlet ettiğini söyleyerek tabir eder.

d. Sonuç

Odgurmış, Ögdülmiş’e çeşitli öğütler verir. Ögdülmiş, kardeşiyle vedalaşarak saraya döner ve günlük işlerine devam eder. Ancak içi rahat değildir.

Hükümdardan izin alıp kardeşinin yanına gideceği sırada, kardeşinin müridi Kumaru gelerek Odgurmış’ın vefat ettiğini bildirir.

Odgurmış’a ölüm vaktinin yaklaştığı rüyasında bir atlı olarak sembolize edilen Azrâil’in elindeki suyu içmesinin ardından gökyüzüne uçarak gözden kaybolmasıyla bildirilir. Bir melek olan Azrâil’in şekil değişimiyle bir atlı görünümü alması ve tasvirleri açısından okuyucuda gerçeklik duygusu uyandıran Odgurmış’ın olağanüstü bir şekilde göklere uçarak gözden kaybolması rüya anlatımını masallara yaklaştırır.

Kaynak: Erdem SARIKAYA, Eski Türk Edebiyatında Rüya (Başlangıçtan XV. Asra Kadar) Cilt I (İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014) 169